Plusy i minusy samochodów elektrycznych

Uchwalony przez Unię Europejską zakaz sprzedaży od 2035 roku nowych samochodów osobowych o napędzie spalinowym budzi wśród kierowców ogromne emocje. Kryzys klimatyczny, u progu którego stoimy, spowodowany jest nadmierną emisją gazów cieplarnianych w wyniku działalności człowieka i co do tego naukowcy są zgodni. Jednym ze sposobów na obniżenie emisji dwutlenku węgla, a przy okazji też innych, szkodliwych bezpośrednio dla zdrowia substancji ma być rezygnacja z paliw kopalnych opartych na węglowodorach jako źródła energii, w tym tej potrzebnej do napędu pojazdów.

Na pierwszy ogień poszły samochody osobowe, ale stopniowo wprowadzane są też stosowne regulacje prawne dotyczące ciężkiego transportu kołowego oraz morskiego czy lotniczego. Warto tu zaznaczyć, że wbrew obiegowym mitom, to nie tylko UE odchodzi od napędu spalinowego w samochodach osobowych. Swoistą mapę drogową, z konkretnymi datami wprowadziły też takie państwa jak: USA, Chiny, Kanada, Chile, Egipt, Norwegia, Wielka Brytania, Izrael, Turcja, Japonia, Korea Płd., Indonezja, Malezja i wiele innych.

Zmierzch silnika spalinowego w transporcie osobowym wydaje się nieunikniony. Wprowadzane od lat coraz bardziej rygorystyczne normy emisji spalin dla nowych aut doprowadziły do sytuacji, w której dalsze inwestowanie w rozwój silników spalinowych traci dla producentów sens, ponieważ coraz trudniej i drożej jest produkować auta spełniające wymagane normy, co w konsekwencji oznacza wyższe kary dla producentów za ich przekraczanie. W związku z tym podjęli oni decyzję o zainwestowaniu ogromnych środków w transformację napędu w wytwarzanych przez nich pojazdach ze spalinowego na elektryczny. Oznacza to, że przyszłość motoryzacji jest elektryczna, czy to nam się podoba, czy nie, lepiej ten fakt zaakceptować i zamiast ulegać niepotrzebnym emocjom – przygotować się na nadchodzącą zmianę.

W Skoda Auto Szkoła od kilku lat użytkujemy i testujemy auta elektryczne różnych marek, przejechaliśmy nimi dziesiątki tysięcy kilometrów, co pozwoliło nam na wyrobienie o nich opinii. Poznaliśmy wady i zalety samochodów elektrycznych (EV) i poniżej przyjrzymy się tym najistotniejszym z punktu widzenia użytkownika.

Minusy samochodów elektrycznych

Na początek poznajmy podstawowe wady samochodów elektrycznych, których wyeliminowanie (a patrząc na olbrzymi postęp technologiczny w tej dziedzinie, jest to kwestią czasu) spowoduje, że kierowcy nie będą mieć problemu z zaakceptowaniem auta z napędem elektrycznym:

• Długi czas ładowania akumulatorów. Oczywiście zależny jest on od mocy ładowarki, tego, z jaką mocą może ładować się samochód oraz krzywej ładowania, ale na razie jest on zawsze dłuższy od tankowania zbiornika paliwa samochodu spalinowego do pełna.
• Mały zasięg na jednym ładowaniu. Owszem, są w sprzedaży auta elektryczne o zasięgu przekraczającym 600 km, ale tu zasada jest jedna – większy zasięg to konieczność zastosowania większych akumulatorów, a te są najdroższymi elementami składowymi samochodu elektrycznego, czyli im większy zasięg, tym wyższa cena nowego auta. Wprawdzie zdecydowana większość kierowców nie pokonuje dziennie więcej niż 50 km, ale są tacy, których charakter pracy wymaga konieczności pokonania kilkuset kilometrów dziennie i z tego powodu napęd konwencjonalny jest przez nich bardziej pożądany.
• Wysoka cena zakupu. To jeden z poważnych minusów samochodów elektrycznych. Producenci w większości zaczęli transformację na napęd elektryczny od swoich wysoko pozycjonowanych modeli. Wprawdzie porównując je z podobnie wyposażonymi modelami spalinowymi, czy też o podobnych osiągach, okazuje się, że poziom cenowy jest bardzo zbliżony, to jednak dla mniej zamożnego klienta próg wejścia w segment aut elektrycznych jest ciągle zbyt wysoki. Na rynku europejskim brakuje tanich aut elektrycznych segmentu A czy B. Na szczęście, zgodnie z planami producentów elektryfikacja obejmie też bardziej przystępne cenowo modele, a rozwój technologiczny pozwoli im na obniżenie kosztów produkcji.
• Pokrycie kraju punktami ładowania. Należy tu podkreślić, że jest to specyfika Polski, efekt zaniedbań kolejnych rządów, które w przeciwieństwie do wielu innych państw UE nie inwestowały w rozwój infrastruktury sieci ładowania. W rezultacie, przeważająca większość użytkowników EV w Polsce to mieszkańcy domów jednorodzinnych, ładujący swoje samochody przede wszystkim w domu, co w połączeniu z prawie darmowym prądem z własnej instalacji fotowoltaicznej bardzo obniża koszty eksploatacji auta. Osoby zamieszkujące budynki wielorodzinne – bloki, kamienice itp. skazane są na ładowarki publiczne. W wielu krajach UE ładowarek AC w przestrzeni publicznej – na osiedlach, parkingach, a nawet na miejscach postojowych wzdłuż ulic jest wystarczająco dużo, aby każdy zainteresowany mógł bezstresowo ładować swoje auto, a konkurencja między poszczególnymi operatorami ładowarek pozwala na utrzymanie atrakcyjnych cen. Na szczęście, mimo opóźnień, punktów ładowania u nas ciągle przybywa i należy mieć nadzieję, że z czasem różnice w pokryciu kraju siecią ładowarek między Polską a innymi krajami w Europie zaczną się zacierać.
• Masa samochodów elektrycznych. EV, za sprawą ciężkich akumulatorów trakcyjnych, ważą więcej niż ich spalinowe odpowiedniki. Plusem jest to, że akumulatory znajdują się pod podłogą, co obniża znacząco środek ciężkości. Jednak fizyki nie sposób oszukać – wyższa masa bywa odczuwalna podczas dynamicznie pokonywanych zakrętów czy hamowania awaryjnego, wpływa też w połączeniu z wysoką mocą wielu aut elektrycznych na szybsze zużywanie się opon. Co więcej, opony dedykowane do samochodów elektrycznych, skonstruowane tak, by uwzględnić stawiane przed nimi wysokie wymagania, nie należą do najtańszych.
• Brak możliwości szybkiego uzupełnienia energii w razie nagłej potrzeby (np. nieplanowany wyjazd). Pozwalają na to tylko szybkie ładowarki DC, a te znajdują się przede wszystkim w dużych aglomeracjach i wzdłuż głównych tras. W przypadku niefortunnego całkowitego rozładowania akumulatora w podróży należy wezwać lawetę, w aucie spalinowym pięciolitrowy kanister z paliwem rozwiązuje problem.
• Planowanie tras i mnogość aplikacji/kart różnych sieci ładowarek. Dłuższe trasy, wymagające ładowania po drodze, należy zaplanować, uwzględniając dostępność i moc ładowarek, na szczęście z pomocą przychodzi tu fabryczna nawigacja lub specjalne aplikacje, które po wprowadzeniu celu podróży planują ją tak, że sugerują punkty ładowania na trasie oraz ilość energii potrzebnej do uzupełnienia, by przerwy na ładowanie były możliwie jak najkrótsze.
• Degradacja akumulatorów. Z czasem pierwotna pojemność akumulatorów spada, co przekłada się na niższy zasięg. Proces ten jest powolny, trwa latami, więc nie dotyczy pierwszych właścicieli, ale osoby planujące zakup używanego EV będą musiały wziąć pod uwagę fakt, że ich nowe/stare auto będzie mieć mniejszy zasięg niż egzemplarz fabrycznie nowy. Na szczęście aktualną pojemność akumulatora można sprawdzić odpowiednim sprzętem diagnostycznym. Wysokie zużycie energii podczas jazdy z prędkościami autostradowymi oraz w trakcie jazdy z przyczepą. Konsumpcja energii rośnie także zauważalnie zimą w niskich temperaturach i ten wzrost jest wyższy niż w przypadku aut spalinowych.

Plusy samochodów elektrycznych

• Sprawność napędu elektrycznego. W przypadku silników spalinowych, straty energii są spore: 1/3 to straty cieplne, kolejna 1/3 pochłania emisja spalin i jedynie 1/3 energii zostaje zamieniona na energię kinetyczną, wprawiając koła pojazdu w ruch. Natomiast silniki elektryczne zamieniają aż 98% dostarczonej energii na energię kinetyczną, pozostałe 2% to straty cieplne. Oznacza to, że silniki elektryczne są dużo bardziej wydajne od spalinowych. Wysoka sprawność i maksymalny moment obrotowy dostępny w każdym zakresie obrotów pozwalają na wyeliminowanie z układu napędowego skrzyni biegów.
• Prostota konstrukcji napędu elektrycznego. Silniki elektryczne, w porównaniu do spalinowych, są bardzo kompaktowe i lekkie, bez problemu można je zmieścić pomiędzy kołami osi pojazdu, dlatego wersje z napędem na obie osie mają dwa silniki, co pozwala uniknąć kłopotliwego przeniesienia napędu przez wały napędowe ze skrzynki rozdzielczej do dyferencjałów. Możliwe jest też, choćby w przypadku pojazdów specjalnych czy terenowych, zastosowanie czterech silników, po jednym na każde koło, co umożliwia poruszanie się w bardzo wymagającym terenie. Dodatkowo silniki elektryczne są zbudowane ze znacznie mniejszej ilości części, w tym ruchomych i nie potrzebują do swej pracy oleju, smarów czy płynu chłodniczego (chłodzone są ogniwa w akumulatorach, ale nie silniki), co sprawia, że są praktycznie niezawodne i bezobsługowe.
• Osiągi. Dzięki znacznie wyższej od silników spalinowych sprawności, pojazdy elektryczne pozwalają na przyspieszenia zarezerwowane kiedyś wyłącznie dla supersportowych aut. Dodatkowo maksymalny moment obrotowy dostępny jest od razu, niezależnie od prędkości auta i obrotów silnika, co ułatwia sprawne wyprzedzanie. Z drugiej jednak strony, brak skrzyni biegów powoduje, że maksymalna prędkość aut elektrycznych jest niższa, niż w przypadku aut spalinowych, do tego jest ona często elektronicznie ograniczona przez producenta. Najszybsze auta elektryczne posiadają dwustopniową przekładnię, dzięki czemu są w stanie osiągać znacznie wyższe prędkości niż przeciętne EV.
• Komfort jazdy. Cisza podczas jazdy z miejskimi prędkościami, brak wibracji silnika, brak konieczności zmieniania biegów, a nawet w niektórych modelach brak konieczności używania pedału hamulca, możliwość automatycznego dostosowania poziomu rekuperacji, a tym samym intensywności hamowania silnikiem do sytuacji na drodze (dzięki danym z radaru przedniego) to niewątpliwe atuty aut elektrycznych. Dodatkowo modele projektowane od początku jako elektryczne oferują więcej miejsca w kabinie, co umożliwiają kompaktowe rozmiary układu napędowego, brak skrzyni biegów i układu wydechowego, a w efekcie brak tunelu środkowego zabierającego cenne miejsce w kabinie. Programowalna lub uruchamiana zdalnie przez aplikację klimatyzacja czy ogrzewanie, pozwalają cieszyć się pożądaną temperaturą od razu po zajęciu miejsca w aucie.
• Bezemisyjność. Brak emisji szkodliwych spalin ma nie tylko korzystny wpływ na klimat, poprawia też jakość powietrza tu i teraz, co ma szczególne znaczenie w gęsto zabudowanych miastach. Każdego dnia w miastach tysiące spalinowych aut stojących na skrzyżowaniach i w korkach, w tym także niesprawnych, kopcących ponad normę emitują z rur wydechowych tony szkodliwych dla zdrowia substancji. Gdyby były to auta elektryczne, jakość powietrza wzdłuż głównych ciągów komunikacyjnych byłaby znacznie lepsza.
• Niskie koszty eksploatacji. Prostota budowy układu napędowego, niewielka ilość części ruchomych w silniku, bardzo wolno zużywające się elementy układu hamulcowego za sprawą dominującego hamowania rekuperacyjnego, brak wymian oleju silnikowego – to wszystko pozwala obniżyć koszty serwisowania aut elektrycznych w porównaniu do samochodów konwencjonalnych. Znacznie niższy jest też koszt pokonania 100 km. W miastach można trafić na darmowe ładowarki. Prawie za darmo jeździć mogą osoby ładujące swoje auta z własnej instalacji fotowoltaicznej. Nawet przy jej braku ładowanie auta w domu jest tańsze niż korzystanie z płatnych ładowarek publicznych i pozwala na przejechanie 100 km za kwotę niższą niż 20 zł. W przypadku ładowarek publicznych zasada jest taka, że im większym prądem ładujemy, tym więcej trzeba zapłacić za kWh, dlatego z najszybszych i najdroższych ładowarek korzysta się głównie podczas dalszych podróży.
• Łatwość wyprodukowania prądu. W przeciwieństwie do benzyny i oleju napędowego, których przetworzenie z ropy naftowej jest skomplikowanym i energochłonnym procesem, prąd można wyprodukować w prosty sposób – przy użyciu OZE – z fotowoltaiki, turbin wiatrowych itp. W przypadku instalacji off-grid z własnym magazynem energii użytkownik auta EV może być w pełni niezależny od zawirowań na rynku energii i cieszyć się czystym darmowym „paliwem” własnej produkcji. Główni światowi eksporterzy ropy naftowej to państwa o wątpliwej reputacji i możliwość uniezależnienia się od nich to dodatkowy atut elektromobilności. W Polsce zakup nowych samochodów elektrycznych jest dotowany, a maksymalna kwota dotacji do zakupu to 27000 zł dla samochodów osobowych oraz nawet 70000 zł dla samochodów dostawczych do 3.5 tony. Dodatkowo do końca roku 2025 samochody elektryczne mogą poruszać się po buspasach, a darmowe parkowanie w strefach płatnego parkowania obowiązuje bezterminowo. W przyszłości w ramach planowanych Stref Czystego Transportu samochody elektryczne, jako pojazdy bezemisyjne, będą mogły poruszać się po obszarach z największymi restrykcjami.
• Prostota procesu ładowania. Wystarczy posiadać we własnym garażu zwykłe gniazdko elektryczne, aby z powodzeniem uzupełnić przez noc zużytą podczas dnia energię z akumulatorów. Podpięcie wtyczki do ładowania po wyjściu z auta trwa kilka sekund, podobnie jak odpięcie jej rano przed rozpoczęciem jazdy. Proces ten jest też znacznie czystszy niż tankowanie paliwem, bardziej czysta będzie też podłoga w garażu czy kostka na podjeździe, bo w przeciwieństwie do auta spalinowego z EV nie będzie wyciekać olej czy inne płyny, bo jest ich po prostu znacznie mniej.

Chcesz bezpiecznie prowadzić samochód? Nasz szkoła bezpiecznej jazdy oferuje szereg kursów, w tym:

• kurs bezpiecznej jazdy,
• kurs doszkalający dla kierowców
• szkolenie eco driving.